Pierwsza polska książka o tematyce weterynaryjnej
(materiały dydaktyczne do przedmiotu: Historia weterynarii i deontologia)

Sławomir Gonkowski, Katedra Fizjologii Klinicznej, Wydział Medycyny Weterynaryjnej, Uniwersytet Warmińsko Mazurski w Olsztynie

W roku 2022 przypada ważna rocznica związana z dziejami polskiej medycyny weterynaryjnej. Otóż 490 lat temu światło dzienne ujrzała pierwsza książka weterynaryjna wydana w języku polskim. Z powodu rocznicy warto przypomnieć tę pionierską publikację.
Książka, o której mowa nosi tytuł „ Spraua a lekarstwa konskie, przez Conrada Krolewskiego kowala doswiadczone: nowo s pilnosczia przełożone, a napirwey o poznaniu dobrego konia.” (pisownia oryginalna) i ukazała się w Krakowie w roku 1532. Została wydana w drukarni Floriana Unglera (zm. 1536) drukarza pochodzącego z Bawarii, który w 1510 roku założył pierwszą w Polsce drukarnię wydającą książki w całości w języku polskim.

Strona tytułowa ksiązki „Sprawa a lekarstwa końskie……”

Należy podkreślić, iż opisywaną książkę odnaleziono przypadkowo. Mianowicie antykwariusz warszawski Cezary Wilanowski (żyjący w latach 1846-1893) posiadał egzemplarz statutów króla Zygmunta I Starego z roku 1524, oprawionych w roku 1538. Bogata, ozdobna oprawa była uszkodzona, a pokrywająca ją skóra odklejona w jednym rogu. Pod tym uszkodzeniem Cezary Wilanowski zauważył na desce, która stanowiła trzon oprawy druk polski. Była to właśnie „Sprawa a lekarstwa końskie…”.
Pierwszym pytaniem, które nasuwa się czytelnikowi tego dzieła (mimo niewielkiego rozmiaru książka na takie miano zasługuje, jako pionierska polskojęzyczna praca dotycząca medycyny weterynaryjnej) jest kwestia kim był królewski kowal Conrad wymieniony jako autor. Czy jest to postać autentyczna? Czy był kowalem panującego w momencie wydania książki Zygmunta I Starego? Czy rzeczywiście jest jej autorem?